معماری گوتیک چیست؟ ویژگی های معماری و نقاشی گوتیک در اروپا 
معماری گوتیک سبکی از معماری پان‌اروپایی است که در اواسط قرن دوازدهم تا قرن شانزدهم رواج داشت. این سبک با بناهایی با ساخت غار مانند و پنجره‌هایی توری‌کاری‌‌شده و دیوارهایی با طاق‌های بلند و تمام شیشه‌ای شناخته می‌شود.
اگرچه هنر گوتیک بیشتر در کشور فرانسه و به‌طور ویژه در کلیساهای آن دیده‌می‌شود، اما می‌توان ردپای آن‌را در دیگر کشورهای اروپایی نیز پیدا کرد. در ادامه این متن بیشتر از سبک معماری گوتیک صحبت می‌کنیم.
تاریخچه معماری گوتیک
در قرن دوازدهم و سیزدهم، با پیشرفت مهندسی و معماری، ساختمان‌هایی عظیم با سبکی خاص از طراحی ساخته‌شدند که متفاوت از سبک متداول پیشین، یعنی سبک رومانسک بودند.
سقف‌های طاق دار، طاق‌های فراوان به صورت نوک‌تیز و دنده‌ای و تکیه‌گاه قوسی برای دیوارهای بلند از ویژگی‌های معماری گوتیک هستند. همچنین نکته قابل توجه دیگر در این سبک معماری، استفاده از پنجره‌های زیاد و نقاشی شده با طرح‌هایی برگرفته از انجیل است. نقاشی‌های پنجره‌ها، باعث ورود نور رنگی به درون ساختمان می‌شود.
کلیسای باسیلیکا اولین بنای ساخته‌شده به شیوه معماری گوتیک است که به عنوان صومعه سنت دنیس درنظر گرفته شده‌بود. شیوه طراحی این کلیسا نشان‌دهنده خروج از سبک رومانسک و ورود به دوره جدیدی در معماری است.
از مشخصات بارز کلیسای باسیلیکا، وجود دو برج بلند در قسمت غربی آن است که بعداز آن، در طراحی کلیسای نوتردام پاریس نیز از آن تقلید شد. پیش‌از ساخته شدن ساختمان‌های بلند امروزی، این برج‌های بلند برای دورانی طولانی نماد شهرهای بزرگ بودند.
حتما مشاهده کنید : بهترین شهرهای اسپانیا برای زندگی، تحصیل و تفریح را بشناسی
گوتیک اولیه
همانطور که گفتیم، کلیسای سنت دنیس (۱۱۳۵-۱۱۴۴)، در نزدیکی پاریس، پیشگام سبک گوتیک بود. ابوت سوگر، کار ساخت کلیسا را در مکان مورد احترامی که سنت دنیس در آن به شهادت رسیده و تقریباً تمام پادشاهان فرانسوی از قرن هفتم در آنجا دفن شده بودند، آغاز کرد. سوگر، محقق، دوست و مشاور مشهور لویی ششم و سپس لویی هفتم بود که تحت تأثیر آثار شبه دیونیسیوس قرار گرفت. شبه دیونیسیوس آئروپاگیت، فیلسوف و عارف مسیحی قرن پنجم تا ششم، معتقد بود که هر جنبه ای از نور زمینی جنبه ای از نور الهی است. اعتقادی که سوگر نیز با آن موافق بود.
سوگر باور داشت که سبک جدید گوتیک روح را به سوی خدا بالا می برد. او با استفاده از طاق نوک تیز، این حس رو به بالا را در طراحی سنت دنیس ایجاد کرد. به علاوه طاق‌های نوک تیز، امکان ایجاد دیوارهای نازک تری را فراهم می کرد که طبق طراحی سوگو، حاوی پنجره هایی باشیشه های رنگارنگ متعدد بود. کلیسای سنت دنیس الگویی برای سبک معماری گوتیک شد که در سراسر اروپا گسترش یافت.
در کلیساهای گوتیک، به پیروی از سبک رومانسک، از مجسمه برای تزئین ساختمان استفاده می‌شد.همچنین برای مثال در سنت دنیس، علاوه برمناظر مذهبی، تصاویری نظیر علائم زودیاک و صحنه‌هایی که کارهای کشاورزی مربوط به هر ماه را نشان‌می‌دادند برروی دیوار دیده‌می‌شد.
حتما مشاهده کنید : جزایر یونان بدون ویزا برای ایرانیان کجاست؟
دوران اوج گوتیک ۱۲۰۰-۱۲۸۰
با شروع سال ۱۲۰۰ میلادی، معماری گوتیک به دوران اوج خود رسید. در این دوران، با گنجاندن قسمت‌های بلند، گلدسته‌ها و تأکید بر تأثیر ساختاری و تزئینی قوس‌های تکیه‌گاه، سبک گوتیک به سمت مرتفع‌شدن بیشتر، حرکت کرد.
پنجره‌ها نیز از نظر اندازه بزرگ‌تر شدند و از توری‌ها بر روی پنجره‌ها، برای تزیین بیشتر آنها استفاده‌شد. کلیسای جامع شارتر (۱۱۹۴-۱۴۲۰)، کلیسای جامع آمیان (۱۲۲۰-۱۲۶۹) و نوتردام پاریس (۱۱۶۳-۱۳۴۵) همگی نمونه های برجسته ای از دوران تعالی گوتیک هستند.
دوره اوج گوتیک، خود دارای دو سبک فرعی متمایز، تحت عنوان رایونانت و فلامبویانت است. در بیشتر بناهای متأخر ساخته شده با سبک معماری گوتیک از شیوه پر زرق‌وبرق فلامبویانت استفاده شده، که تا سال ۱۵۰۰ ادامه پیدا‌کرده‌است.
در کلیساهای دوران اوج معماری گوتیک ، همچنان از مجسمه‌ها استفاده‌می‌شد. اما با رها شدن پیکره‌ها از چهارچوب‌های گذشته، ساخت مجسمه‌ها طبیعی‌تر شد. همچنین ساخت مجسمه‌های کوچک‌تر و قابل حمل، مانند باکره و کودک از سنت شاپل (حدود ۱۲۶۰-۱۲۷۰) رواج پیدا کرد. این اثر کوچک، به‌صورت کاملاً طبیعی حجاری شده است.
گوتیک بین‌المللی
سبک گوتیک بین‌المللی اصطلاحی است که برای سبکی از تزیین درباری استفاده می‌شود که دربرگیرنده دست نوشته‌ها، ملیله‌ها، نقاشی‌ها و مجسمه‌های تذهیب شده است. سبک گوتیک بین‌المللی در حدود سال ۱۳۷۵ رواج یافت. درنظر گرفتن ظرافت، توجه به ریزه‌کاری‌ها و حالات چهره دقیق، در هنر گوتیک این دوره دیده‌می‌شود.
چارلز چهارم، امپراتور روم در پراگ، پادشاه والوای فرانسه و ویسکونتی میلان، اصلی‌ترین حامیان هنر گوتیک بین‌المللی بودند. آنها برای ایجاد یک سرمایه فرهنگی به وسیله جذب هنرمندان برجسته آن دوران، با یکدیگر رقابت می‌کردند. قابل حمل بودن اکثر آثار خلق شده و همچنین سیستم حمایتی که هنرمندان را به سفر به پادشاهی‌های مختلف تشویق می‌کرد، باعث ورود سبک گوتیک به سراسر اروپا شد.
حتما مشاهده کنید : بهترین مقاصد گردشگری اروپا؛ جاذبه های گردشگری اروپا
معماری گوتیک در اروپای دوران میانه
این دوران را می‌توان دوران سیاه اروپا نامید. شکست در جنگ های صلیبی و جمع‌آوری غنایم در کلیساها، درحال تبدیل شدن به یک معضل اجتماعی و نارضایتی عمومی بود. در این شرایط کلیسا به صرافت افتاده بود تا شکاف ایجاد شده میان خود و مردم را بپوشاند و اوتوریته مذهبی را در جامعه برقرار کند.
معماری ارتباط تنگاتنگی با روح انسان و و مسائل روانشناسی دارد. کلیسا نیز قصد داشت تا از همین شیوه برای تأثیرگذاری بر جامعه استفاده کند. به همین‌جهت، به منظور جذب مردم به ساختمان های مذهبی، آنها از معماری گوتیک به عنوان یک ابزار استفاده کردند. به این‌شکل، معماری گوتیک، جایگزین معماری رومانسک شد. و البته کلیسا در این زمینه موفق بود و سبک معماری جدید، مردم را به سوی کلیسا بازگرداند.
حتما مشاهده کنید : راحت ترین ویزای توریستی اروپا؛ چگونه ویزا شینگن بگیریم؟
ویژگی‌های اصلی سبک هنری گوتیک
از ویژگی‌های اصلی سبک معماری گوتیک، می‌توان به تکیه گاه قوسی، طاق‌های آجدار، پنجره‌های نیزه‌ای و برج‌هایی که به‌طور مارپیچ به سمت آسمان می‌روند، اشاره‌کرد.
- سبک گوتیک میل به دور شدن از مقیاس انسانی و صعود به آسمان داشت.
- بارزترین ویژگی معماری گوتیک، شکل نوک تیز آن است.
- گنبدهای تیز ساختمان‌های گوتیک، این ساختمان‌ها را بسیار بلندتر از آنچه واقعا هستند نشان می‌دهد.
- در معماری گوتیک، قوس‌های تکیه‌گاه، به عنوان عناصر پشتیبان در نمای بیرونی ساختمان‌ها، دیده‌می‌شوند.
- معماری دوره گوتیک از گنبدهای به ارث رسیده از معماری رومانسک، به‌صورت برش خورده استفاده کرده‌است.
- عناصر حامل این ساختمان‌ها، درعین حال نقش تزئینی نیز دارند.
- سبک گوتیک در معماری بیشتر خود را در کلیساها نشان‌داده‌است.
- نور در شرایط جوی مختلف، از طریق پنجره‌های شیشه‌ای، به داخل وارد می‌شود. در معماری گوتیک، نور نمادی از معنویت است. تاثیر معنوی نور، با عبور آن از شیشه‌های رنگی پنجره‌ها مشخص می‌شود.
- هنر گوتیک در جنبه‌های مختلف ساخت ساختمان نفوذ داشته‌است. در کنار معماران، مجسمه سازها، سازندگان شیشه‌های رنگی و نقاشان، نقش‌های کلیدی در طراحی یک ساختمان گوتیک دارند.
- معماران در طراحی ساختمان گوتیک، بطور فراوان از مجسمه‌ها و نقاشی‌ها برای تأثیرگذاری بر مردم در اهداف مذهبی، استفاده کرده‌اند.
- نقاشی‌های دیواری به‌کاررفته در ساختمان‌ها، اهمیت زیادی در معماری گوتیک دارند.
- نمونه‌هایی از معماری گوتیک
- کلیسای آمیان، مربوط به قرن سیزدهم در فرانسه.
- کلیسای جامع ریمز، ساخته شده در دوران اوج معماری گوتیک در سال ۱۳۲۵
- کلیسای استراسبورگ در فرانسه که ساخت آن در سال ۱۰۱۵ شروع و تا ۱۴۳۹ ادامه پیداکرد. این کلیسا تا سال ۱۸۳۴، بلندترین بنای جهان بوده‌است.
- کلیسای کانتربری در انگلستان، بعداز دوبار آتش‌سوزی ، بالاخره در حدود سال ۱۱۷۴ به سبک گوتیک بازسازی شد.
- کلیسای روسکیلد در دانمارک، مربوط به دوران اولیه معماری گوتیک و اولین ساختمان به این سبک است که مصالح اصلی ساخت آن آجر است. البته نماهایی از معماری رومانسک نیز در این کلیسا مشهود است.
خلاصه‌ای از آنچه درباره معماری گوتیک گفته‌شده
همانطور که گفتیم، سبک معماری گوتیک از اواسط قرن دوازدهم در فرانسه آغاز، و طی چندین سال به نقاط مختلف اروپا گسترش یافت. عامل اصلی در پیشرفت این سبک از معماری، حمایت و استفاده کلیسا از ویژگی‌های معماری گوتیک، به‌منظور تأثیرگذاری بیشتر بر جامعه بود.
با ورود به دوره رنسانس، معماری گوتیک اندک اندک رو به افول گذاشت. با این‌وجود، در معماری مدرن نیز از عناصر سبک گوتیک استفاده می‌شود. حتی در دیگر زمینه‌هایی هنری، از ویژگی‌های سبک گوتیک استفاده می‌شود. برای مثال، ویژگی نقاشی گوتیک، در نقاشی‌های مدرن نیز، دیده‌می‌شود.
پیشنهادات ما : تور اروپا - تور اسپانیا - تور یونان