زبان کشور تونس چیست؟ زبان کشور تونس ترکیبی از عربی فصیح به‌عنوان زبان رسمی و گویش محلی تونسی (دارجه) است که در مکالمات روزمره استفاده می‌شود. گویش تونسی تحت تأثیر زبان‌های بربری، فرانسوی، ایتالیایی و ترکی قرار گرفته و واژگان متنوعی از این زبان‌ها را دربر دارد. تاریخچهٔ زبانی تونس نشان‌دهندهٔ تأثیرات فرهنگی و تاریخی متعددی است که این کشور تجربه کرده است. آشنایی با اصطلاحات کاربردی در زبان تونسی می‌تواند برای مسافران و علاقه‌مندان به فرهنگ تونس مفید باشد.
تاریخچه زبان در تونس
تونس، کشوری با تاریخ پرفرازونشیب، تأثیرات زبانی متعددی را تجربه کرده است. پیش از ورود اعراب مسلمان در سدهٔ هفتم میلادی، زبان‌های بربری در این منطقه رایج بود. با فتوحات اسلامی، زبان عربی به‌عنوان زبان رسمی و مذهبی گسترش یافت و در دورهٔ حکومت حسان بن نعمان غسانی به دستور عبدالملک مروان، زبان رسمی این منطقه شد. در دوره‌های بعد، به‌ویژه در زمان حفصیان در قرن هشتم هجری، زبان عربی در میان مسلمانان بربر تثبیت شد. با آغاز استعمار فرانسه در سدهٔ نوزدهم، زبان فرانسوی به سیستم آموزشی و اداری تونس نفوذ کرد و همچنان به‌عنوان زبان دوم در کشور مورد استفاده است.
علاوه بر این، زبان‌های ترکی و ایتالیایی نیز در دوره‌های مختلف تاریخی بر زبان تونسی تأثیر گذاشته‌اند. این تأثیرات در واژگان و اصطلاحات روزمرهٔ مردم تونس مشهود است. امروزه، زبان رسمی تونس عربی است، اما گویش محلی تونسی (دارجه) که ترکیبی از عربی و تأثیرات زبان‌های دیگر است، در مکالمات روزمره استفاده می‌شود. همچنین، زبان فرانسوی در آموزش و تجارت نقش مهمی ایفا می‌کند.
زبان رسمی تونس
زبان رسمی تونس، عربی استاندارد است که در اسناد رسمی، آموزش و رسانه‌ها استفاده می‌شود. این زبان در دورهٔ حکومت حسان بن نعمان غسانی بر افریقیه و به دستور عبدالملک مروان، زبان کشور تونس شد. همچنین، در دورهٔ حکومت حفصیان در قرن هشتم هجری، زبان عربی در میان مسلمانان بربر تثبیت شد.
گویش تونسی (دارجه تونسی)
گویش تونسی، که به "دارجه تونسی" یا "عربی تونسی" نیز شناخته می‌شود، گویشی از زبان عربی است که حدود یازده میلیون نفر در تونس و مناطق همجوار از آن استفاده می‌کنند. این گویش به عربی الجزایری شرقی و عربی لیبیایی غربی شباهت زیادی دارد و با آن‌ها یک زنجیره گویشی در شمال آفریقا ایجاد می‌کند.
ویژگی‌های زبانی
گویش تونسی در ساختار صرفی، نحوی، تلفظ و واژگان تفاوت‌های قابل توجهی با عربی کلاسیک دارد. این گویش، مانند دیگر گویش‌های مغربی، دارای بستر واژگانی گسترده‌ای از زبان‌های بربری و لاتین است. همچنین، وام‌واژگان بسیاری از زبان‌های فرانسوی، ایتالیایی، ترکی استانبولی و اسپانیایی در آن دیده می‌شود.
تأثیر زبان‌های خارجی
به دلیل تاریخ پرفرازونشیب تونس و تعامل با فرهنگ‌های مختلف، گویش تونسی تحت تأثیر زبان‌های متعددی قرار گرفته است. حضور کلمات ایتالیایی، فرانسوی، ترکی و اسپانیایی در این گویش مشهود است. به عنوان مثال، کلمه "کُوفِیرْتَا" به معنای "پتو" از ایتالیایی وارد شده است.
فهم متقابل با دیگر گویش‌ها
گویش تونسی عمدتاً برای سخنوران سایر گویش‌های مغربی قابل درک است، اما درک آن برای سخنوران عربی خاورمیانه دشوارتر است. همچنین، این گویش به زبان مالتی نزدیک است که خود زبانی مستقل محسوب می‌شود و از تونسی و عربی سیسیلی ریشه گرفته است. فهم متقابل بین تونسی و مالتی حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد برآورد می‌شود.
کاربرد در جامعه
دارجه تونسی در مکالمات روزمره، موسیقی، رسانه‌ها و فرهنگ عامه تونس نقش بسزایی دارد. با این حال، در آموزش رسمی و اسناد دولتی، عربی فصیح به عنوان زبان رسمی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تأثیر زبان فرانسه در تونس
با توجه به تاریخ استعمار فرانسه در تونس، زبان فرانسه همچنان در این کشور رواج دارد. بسیاری از تونسی‌ها به‌ویژه در محیط‌های آموزشی و تجاری به زبان فرانسه مسلط هستند. در سیستم آموزشی تونس، زبان فرانسه از پایه سوم ابتدایی تدریس می‌شود و در جامعه بسیار کاربرد دارد. در زبان تونسی نیز اصطلاحات فرانسوی به‌صورت قابل ملاحظه‌ای استفاده می‌شود.
اصطلاحات کاربردی در زبان تونسی
برای آشنایی با فرهنگ و زبان مردم تونس، دانستن برخی اصطلاحات رایج مفید است. در ادامه، چند عبارت متداول در زبان تونسی را معرفی می‌کنیم:
"سلام" به معنای "سلام" یا "درود".
"شُکران" به معنای "متشکرم"
"بِسّلامه" به معنای "خداحافظ".
"وِين؟" به معنای "کجا؟".
"قَدّاش؟" به معنای "چقدر؟".
"نَعَم" به معنای "بله".
"لَا" به معنای "نه"
"سْمَحْني" به معنای "ببخشید".
"ما نِفْهَمْش" به معنای "نمی‌فهمم".
"تَحْكِي إِنْقْلِيزِي؟" به معنای "آیا انگلیسی صحبت می‌کنی؟".
نتیجه‌گیری
زبان کشور تونس ترکیبی از عربی استاندارد به‌عنوان زبان رسمی و گویش تونسی در مکالمات روزمره است. تأثیرات تاریخی و فرهنگی، به‌ویژه دوران استعمار فرانسه، نقش مهمی در شکل‌گیری وضعیت زبانی کنونی تونس داشته‌اند. آشنایی با اصطلاحات کاربردی زبان تونسی می‌تواند برای مسافران و علاقه‌مندان به فرهنگ تونس مفید باشد.