رییس جمهور تونس کیست؟ [آشنایی با رئیس جمهور تونس]
قیس سعید، استاد پیشین حقوق اساسی، در اکتبر ۲۰۱۹ به‌عنوان رییس جمهور تونس انتخاب شد. وی با شعار مبارزه با فساد و اصلاح نظام سیاسی، حمایت گسترده‌ای به‌دست آورد. در ژوئیه ۲۰۲۱، سعید پارلمان را منحل و نخست‌وزیر را برکنار کرد که واکنش‌های متفاوتی را به‌دنبال داشت. در ژوئیه ۲۰۲۲، قانون اساسی جدیدی با افزایش اختیارات رئیس‌جمهور به تصویب رسید. با وجود این تغییرات، سعید با چالش‌های اقتصادی و اجتماعی متعددی مواجه است.
معرفی رییس جمهور فعلی تونس
قیس سعید در ۲۲ فوریه ۱۹۵۸ در تونس متولد شد. وی در خانواده‌ای با پیشینه علمی و روشنفکری رشد یافت؛ پدرش، منصف سعید، و مادرش، زکیه بلاغه، از اهالی بنی خیار بودند. عموی او، هشام سعید، نخستین جراح کودکان در تونس بود که در دهه ۱۹۷۰ با جداسازی دوقلوهای به‌هم‌چسبیده شهرت یافت. قیس سعید تحصیلات متوسطه خود را در مدرسه صادقیه به پایان رساند و سپس در رشته حقوق در دانشگاه تونس تحصیل کرد. وی به‌عنوان استاد حقوق اساسی در دانشگاه‌های تونس فعالیت داشت و در سال ۲۰۱۸ بازنشسته شد. سعید بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۵ دبیرکل انجمن قانون اساسی تونس بود و از سال ۱۹۹۵ به‌عنوان نایب‌رئیس این انجمن خدمت کرد. وی همچنین به‌عنوان کارشناس حقوقی برای اتحادیه عرب و انستیتوی حقوق بشر عرب فعالیت داشته است.
در سال ۲۰۱۹، قیس سعید به‌عنوان نامزد مستقل در انتخابات ریاست‌جمهوری تونس شرکت کرد و با کسب بیش از ۷۰ درصد آرا در دور دوم، به‌عنوان هفتمین رییس جمهور تونس انتخاب شد. وی با شعار مبارزه با فساد و اصلاح نظام سیاسی وارد عرصه انتخابات شد و حمایت گسترده‌ای از سوی جوانان و گروه‌های مختلف سیاسی به‌دست آورد. در دوران ریاست‌جمهوری، سعید با چالش‌های متعددی مواجه بوده و تصمیمات بحث‌برانگیزی اتخاذ کرده است؛ از جمله تعلیق فعالیت پارلمان و برکناری نخست‌وزیر در ژوئیه ۲۰۲۱، که واکنش‌های متفاوتی در داخل و خارج از کشور به‌دنبال داشت. در اکتبر ۲۰۲۴، وی با کسب ۹۰.۷ درصد آرا برای دومین بار به‌عنوان رئیس جمهور تونس انتخاب شد.
قیس سعید به‌عنوان شخصیتی مستقل و محافظه‌کار در صحنه سیاسی تونس شناخته می‌شود. وی در مسائل اجتماعی مواضع محافظه‌کارانه‌ای اتخاذ کرده و به اصول سنتی پایبند است. سعید همچنین به ساده‌زیستی و دوری از تجملات شهرت دارد؛ خانه ساده و بی‌زرق‌وبرق او در خیابان ابن خلدون تونس، نمادی از منش و سبک زندگی اوست. وی با همسرش، اشراف شبلی، که قاضی است، ازدواج کرده و سه فرزند دارد.
با توجه به تحولات اخیر در تونس و نقش برجسته قیس سعید در این تحولات، شناخت دقیق‌تر از زندگی، دیدگاه‌ها و عملکرد وی می‌تواند به درک بهتر وضعیت سیاسی و اجتماعی کنونی تونس کمک کند.
وظایف و اختیارات رییس جمهور تونس
بر اساس قانون اساسی تونس، رییس جمهور به‌عنوان رییس کشور و فرمانده کل نیروهای مسلح، نقش مهمی در تعیین سیاست‌های داخلی و خارجی ایفا می‌کند. وی مسئولیت انتصاب نخست وزیر و نظارت بر عملکرد دولت را بر عهده دارد. همچنین، رییس جمهور می‌تواند در شرایط خاص، پارلمان را منحل کرده و انتخابات زودهنگام برگزار کند.
تحولات سیاسی در دوران قیس سعید
قیس سعید، استاد حقوق بازنشسته و چهره‌ای مستقل در عرصه سیاست تونس، در اکتبر ۲۰۱۹ با کسب بیش از ۷۰ درصد آرا به‌عنوان رئیس‌جمهور تونس انتخاب شد. وی با شعار مبارزه با فساد و اصلاح نظام سیاسی وارد عرصه انتخابات شد و حمایت گسترده‌ای از سوی جوانان و گروه‌های مختلف سیاسی به‌دست آورد.
در ۲۵ ژوئیه ۲۰۲۱، سعید با استناد به ماده ۸۰ قانون اساسی، پارلمان را منحل و نخست‌وزیر را برکنار کرد. وی اعلام کرد که این اقدامات در پاسخ به بحران‌های سیاسی و اقتصادی کشور و به‌منظور حفظ امنیت ملی انجام شده است. این تصمیمات با واکنش‌های متفاوتی در داخل و خارج از کشور مواجه شد؛ برخی آن را گامی در جهت مبارزه با فساد و برخی دیگر آن را تهدیدی برای دموکراسی نوپای تونس دانستند.
در ژوئیه ۲۰۲۲، سعید پیش‌نویس قانون اساسی جدیدی را به همه‌پرسی گذاشت که بر اساس آن، اختیارات رئیس‌جمهور افزایش و نقش پارلمان کاهش می‌یافت. این قانون اساسی با مشارکت پایین مردم به تصویب رسید و ساختار حکومتی تونس را به سمت نظامی ریاستی‌تر سوق داد.
بر اساس این قانون، رئیس‌جمهور مسئول تعیین سیاست گذاری‌های کلان کشور است و ترکیب اعضای کابینه را به‌تنهایی و بدون تصویب مجلس مشخص می‌کند. مجلس نمی‌تواند قوانینی تصویب کند که اختیارات اداری یا مسائل مالی مرتبط با رئیس‌جمهور را محدود کند. فراتر از آن، در صورتی که مجلس مخالفت بیش از حدی با سیاست‌های رئیس‌جمهور از خود بروز دهد، رئیس‌جمهور می‌تواند بدون اینکه مانعی جدی سر راهش باشد مجلس را منحل کند.
این تغییرات با انتقادات گسترده‌ای مواجه شد. منتقدان معتقدند که قانون اساسی جدید، سیستم اداره‌ی دولت را شخصی کرده و به رئیس‌جمهور امکان می‌دهد که به تشخیص خود از اختیارات استثنائی استفاده کند و وضعیت فوق‌العاده برقرار کند. یادمان باشد همان زمان که سعید مجلس را در ۲۵ ژوئیه‌ی ۲۰۲۱ منحل کرد، کوشید این اقدام را با تکیه بر اصل ۸۰ قانون اساسی ۲۰۱۴ در مورد «وضعیت فوق‌العاده» توجیه کند. توجیهی که البته با خواندن دقیق متن قانون ۲۰۱۴ متوجه می‌شویم درست نبود.
با وجود افزایش اختیارات، قیس سعید با چالش‌های متعددی از جمله بحران اقتصادی، بیکاری و نارضایتی‌های اجتماعی مواجه است. منتقدان وی را به تمرکز قدرت و تضعیف نهادهای دموکراتیک متهم می‌کنند، در حالی که حامیانش او را منجی کشور از فساد و ناکارآمدی می‌دانند.
تحولات سیاسی در دوران قیس سعید نشان‌دهنده تغییرات عمده در ساختار حکومتی تونس است که می‌تواند تأثیرات بلندمدتی بر دموکراسی و ثبات سیاسی این کشور داشته باشد.
نقش رییس جمهور در اصلاح قانون اساسی
در ژوئیه ۲۰۲۲، قیس سعید پیش‌نویس قانون اساسی جدیدی را به همه‌پرسی گذاشت که بر اساس آن، اختیارات رییس جمهور افزایش و نقش پارلمان کاهش می‌یافت. این قانون اساسی با مشارکت پایین مردم به تصویب رسید و ساختار حکومتی تونس را به سمت نظامی ریاستی‌تر سوق داد.
چالش‌های پیش‌روی رییس جمهور تونس
با وجود افزایش اختیارات، قیس سعید با چالش‌های متعددی از جمله بحران اقتصادی، بیکاری و نارضایتی‌های اجتماعی مواجه است. منتقدان وی را به تمرکز قدرت و تضعیف نهادهای دموکراتیک متهم می‌کنند، در حالی که حامیانش او را منجی کشور از فساد و ناکارآمدی می‌دانند.
نتیجه‌گیری
رییس جمهور تونس، قیس سعید، با اتخاذ تصمیمات بحث‌برانگیز، نقش تعیین‌کننده‌ای در تحولات سیاسی اخیر این کشور داشته است. افزایش اختیارات وی و تغییرات در ساختار حکومتی، آینده دموکراسی در تونس را با ابهاماتی مواجه کرده است. نحوه مواجهه او با چالش‌های کنونی، تأثیر بسزایی بر مسیر پیش‌روی این کشور خواهد داشت.
مقالات مرتبط: